Porto Marie - ten zuiden van het landhuis

Op donderdag 10 april gingen de speurneuzen naar Porto Marie om het gebied te verkennen ten zuiden van het landhuis. Op de topografische kaart van 1906 zijn daar diverse waterwerken te zien, zoals putten en dammen. Meer dan voldoende reden voor een bezoek.
Deze tocht zou relatief kort zijn, omdat we na afloop een verjaardagslunch hadden voor Hetty, een van de deelnemers van deze groep.
Om 8 uur verzamelden we bij de poort van Porto Marie. Normaal gaat die poort pas om half tien open, maar in dit geval kwam iemand met de sleutel om ons binnen te laten.
We parkeerden onze auto's langs de weg en gingen het struikgewas in. François en Fred hadden ons een tocht beloofd met veel wabi's en cactussen en zij leken gelijk te krijgen.

Vooral op het eerste stuk was de begroeiing erg dicht. François liep voorop en, hoewel hij slechts enkele meters van me vandaan was, kon ik hem al snel nog maar nauwelijks zien, zoals in een van de foto's hieronder is te zien.
Na enige tijd vonden we een stapelmuur. Op de kaart is deze aangegeven met een groene lijn, wat "hek" betekent en niet noodzakelijk een stenen afscheiding. Maar we hebben al vaker geconstateerd dat dit ook een stenen afscheiding kan zijn. We vervolgden onze weg in de richting van een tweede groene afscheiding op de kaart en daar vonden we geen stenen muur. We waren inmiddels midden tussen hoge zuilcactussen beland. Dat kan een aanduiding zijn van vroegere bewoning. En, hoewel we veel brokken kalksteen vonden, zagen we geen pleisterwerk of andere aanduidingen van bewoning.

We gingen verder naar een van de twee op de kaart aangegeven putten. De eerste bleek een Pos di pia te zijn; een groot lager gelegen gedeelte met daaromheen een stenen muur. Er stonden enkele grote en indrukwekkende Indju's langs de rand van deze put en ook Freds favoriete plant, de Wabi. We vonden hier veel flessen, stukken pleisterwerk, enkele metalen buizen en metalen koppelstukken.
Het was een logische plaats voor een pauze om wat te drinken en onze traditionele appel te eten.  François had intussen even aan de andere kant van de dam gekeken en beloofde ons ruïnes voor na de pauze.

Die ruïnes bleken door de mens gemaakte waterwerken te zijn. Een grote waterbak, die nog vrijwel helemaal intact was, met daaraan vast een tweede waterbak, waarvan de muren gedeeltelijk ingestort waren. En, zoals op de kaart was aangegeven, er was inderdaad een tweede put. Deze keer een stenen put met daaraan vast een half-cikelvormige drinkbak. De put was kurkdroog, wat duidelijk maakt dat we een weinig nat regenseizoen hebben gehad. Een leuk detail was dat aan de binnenkant van de put stapstenen in de wand waren aangebracht als een ladder. Niemand van ons durfde die ladder te proberen. Het zou ook niet eenvoudig zijn geweest omdat de bovenste stenen afgebroken waren. Mogelijk dat ook de lagere stenen niet erg betrouwbaar meer zijn.

Ons volgende doel was een stenen dam met aan weerszijden een aarden dam. Dit deel van het gebied was vrij open, dus we konden een redelijk tempo maken. Van de kant waar wij vandaan kwamen zag de dam er laag uit, maar aan de andere kant bleek die erg hoog en heel stevig gebouwd te zijn. François en Fred gingen langs de steile kant naar beneden, maar de anderen liepen om over de aarden dam en de vegetatie om ook bij de onderkant van de dam uit te komen. De Werbata-kaart laat zien dat deze stenen dam er al was in het begin van de twintigste eeuw, maar de moderne aanblik maakt duidelijk dat hij later in die eeuw gerestaureerd is.
Na een pauze aan de voet van de dam gingen we naar het deel waar de stenen dam aansloot bij de aarden dam. Daar was in de stenen dam een opening aangebracht om het water door te laten en zo de druk op de dam te verlagen. Maar dat is in de praktijk niet voldoende gebleken, want de dam is doorgebroken, waarbij grote stukken van de stenen dam zijn afgbroken. Dat moet een behoorlijk krachtige waterstroom zijn geweest.

Daarna gingen we terug naar de auto's en vervolgens naar het het restaurant van Porto Marie, waar we met z'n allen een gezellige lunch hadden ter ere van de verjaardag van Hetty. Zo'n verjaardagslunch is nu al jaren een traditie van deze groep.

Er kunnen geen rechten worden ontleend aan dit verslag.

• In blauw de track op de Werbata map (1906) In blauw de track op de Werbata map (1906)
• Zeer dichte vegetatie; François is nog nauwelijks te zien Zeer dichte vegetatie; François is nog nauwelijks te zien
• Op weg naar een mooie Palu di Sia Op weg naar een mooie Palu di Sia
• Veel cactussen op onze weg Veel cactussen op onze weg
• Een stapelmuur - staat als een groene muur op de Werbata kaart Een stapelmuur - staat als een groene muur op de Werbata kaart
• Carel met een stuk van een windmolen Carel met een stuk van een windmolen
• Voorkant van de staart van de windmolen Voorkant van de staart van de windmolen
• Droge tijd en toch nog een goed uitziende zwam Droge tijd en toch nog een goed uitziende zwam
• Nog zo'n zwam op een boomstam Nog zo'n zwam op een boomstam
• Delen van een grote glazen fles Delen van een grote glazen fles
• Grote Indju bomen rondom de pos di pia Grote Indju bomen rondom de pos di pia
• Een van de stenen wanden rondom de pos di pia Een van de stenen wanden rondom de pos di pia
• Hetty en Eddy verkennen de (droge) pos di pia Hetty en Eddy verkennen de (droge) pos di pia
• Vreemd artefact Vreemd artefact
• Nog een stenen wand van de pos di pia Nog een stenen wand van de pos di pia
• Indju vóór een stenen wand van de pos di pia Indju vóór een stenen wand van de pos di pia
• Pleisterwerk op de grond; waarschijnlijk van de dichtbij gelegen waterbakken Pleisterwerk op de grond; waarschijnlijk van de dichtbij gelegen waterbakken
• Grote waterbak Grote waterbak
• De binnenkant van de waterbak De binnenkant van de waterbak
• De binnenkant van een tweede waterbak, die is aangebouwd aan de eerste De binnenkant van een tweede waterbak, die is aangebouwd aan de eerste
• Nauwelijks zichtbaar, een stenen put Nauwelijks zichtbaar, een stenen put
• Na het verwijderen van een deel van de vegetatie is de put beter zichtbaar Na het verwijderen van een deel van de vegetatie is de put beter zichtbaar
• Zo te zien was er een windmolen bovenop deze put Zo te zien was er een windmolen bovenop deze put
• Fred maakt foto's van de binnenkant van de put Fred maakt foto's van de binnenkant van de put
• De binnenkant van de put De binnenkant van de put
• Helemaal droog! Helemaal droog!
• Een trap gemaakt van stapstenen in de wand van de put Een trap gemaakt van stapstenen in de wand van de put
• Een lange rij kalksteenrotsen; mogelijk de basis van een aquaduct? Een lange rij kalksteenrotsen; mogelijk de basis van een aquaduct?
• Een zwam Een zwam
• Een onverwachte palmboom in deze omgeving Een onverwachte palmboom in deze omgeving
• Een zender van een weerballon Een zender van een weerballon
• Een modern uitziende stenen dam - er was hier al een stenen dam in 1906 (Werbata) Een modern uitziende stenen dam - er was hier al een stenen dam in 1906 (Werbata)
• François aan de andere kant van de diepe dam François aan de andere kant van de diepe dam
• Hetty maakt de top schoon van het damhoofd op zoek naar een identificatie Hetty maakt de top schoon van het damhoofd op zoek naar een identificatie
• Eddy kijkt op de kaart aan de voet van de dam Eddy kijkt op de kaart aan de voet van de dam
• Stevige constructie Stevige constructie
• François zit naast een fraai gevormde boom François zit naast een fraai gevormde boom
• Fred maakt een foto door een gat in de dam Fred maakt een foto door een gat in de dam
• Het gat in de dam dat was bedoeld om water door te laten Het gat in de dam dat was bedoeld om water door te laten
• Blijkbaar was de waterdoorlaat onvoldoende, de dam is doorgebroken Blijkbaar was de waterdoorlaat onvoldoende, de dam is doorgebroken
• Een groot stuk van de dam; de waterdruk was teveel ongeacht de stevige constructie Een groot stuk van de dam; de waterdruk was teveel ongeacht de stevige constructie
•